c warning
Er liep iets mis. De pagina is tijdelijk onbeschikbaar.

Handelsoorlog zet circulaire economie weer op de kaart

Het handelsbeleid dat president Trump met harde hand probeert door te duwen, dreigt de wereldorde volledig op zijn kop te zetten. Het wantrouwen tussen landen neemt toe en de internationale handel hangt aan een zijden draadje. Kan de circulaire economie hieraan ontsnappen en zo kansen creëren voor de belegger?

Globalisering op een keerpunt

De afgelopen vier decennia heeft globalisering de wereldwijde economische groei en welvaart gedreven. De voordelen die vrijhandel en internationale aanvoerketens ons hebben gebracht, kunnen moeilijk in cijfers uitgedrukt worden. De laatste jaren is deze trend onder enorme druk komen te staan door een aaneenschakeling van gebeurtenissen, waaronder de Brexit, de Covid-pandemie, de handelsoorlog tussen de VS en China, en de oorlog in Oekraïne. “Het lijkt erop dat de integratie van ‘s werelds grootste naties een keerpunt heeft bereikt”, zegt Jonas Theyssens, portfolio manager bij KBC Asset Management. 

Experten waarschuwen voor de destructieve gevolgen van regionalisering of zelfs deglobalisering. Het groeiende wantrouwen tussen landen zet overheden aan tot het beschermen van de eigen economie.

Jonas Theyssens, portfolio manager KBC Asset Management

Wereldleiders deinzen niet terug om kostbare grondstoffen en technologie in te zetten als geopolitieke wapens. In 2022 besliste president Biden om de export van Nvidia’s meest geavanceerde chips naar China aan banden te leggen, naar eigen zeggen uit veiligheidsoverwegingen. China sloeg terug met restricties op de export van essentiële grondstoffen als gallium en antimoon naar de VS en Europa. Rond dezelfde tijd blokkeerde Rusland de doorvoer van Oekraïens graan via de zwarte zee, waardoor veel Afrikaanse landen zonder dreigden te vallen. “Het feit dat landen van de ene op de andere dag kunnen beslissen om de kraan volledig dicht te draaien, vormt een groot risico voor regio’s die sterk afhankelijk zijn van internationale handel, zoals Europa”, waarschuwt Theyssens. 

Europa in een kwetsbare positie

De economische aardverschuiving vormt opnieuw een risico voor Europa dat, ondanks alle inspanningen sinds de oorlog in Oekraïne, nog steeds erg afhankelijk is van andere landen voor essentiële grondstoffen, technologie en fossiele brandstoffen. 

Onze kwetsbare positie zou een wake-up call moeten zijn voor de Europese leiders om vaart te zetten achter de circulaire economie, die op korte termijn onze economische weerbaarheid kan versterken.

Jonas Theyssens, portfolio manager KBC Asset Management

Deze kwetsbare Europese positie inzake essentiële grondstoffen, zeldzame metalen, (fossiele) brandstoffen, computerchips en batterijen is niet nieuw, maar de geopolitieke spanningen leggen de zwakheden wel opnieuw bloot. “Voor verschillende zaken die onmisbaar zijn in onze moderne maatschappij zijn we bijna volledig afhankelijk van andere landen”, aldus Theyssens. “Zo importeren we 100% van al onze zware aardmetalen uit China, 98% van ons boor uit Turkije en 71% van ons platina uit Zuid-Afrika. Dat zijn duizelingwekkend hoge percentages. Ook voor energie blijven we, ondanks de duidelijk dalende trend, te afhankelijk van andere landen. Volgens de meest recente cijfers van statistiekbureau Eurostat importeerde de Europese Unie in 2023 nog steeds 58% van haar energie. Rusland mag dan niet langer de hoofdleverancier zijn, de afhankelijkheid van Russisch gas werd omgeruild voor olie en vloeibaar gas uit de VS en Qatar. Ook voor technologie is Europa bijzonder afhankelijk van andere delen van de wereld, voornamelijk van Amerikaanse bedrijven. Meer dan 80% van de digitale technologieën – van hardware tot software en alles daar tussenin - worden geïmporteerd, en de meeste digitale infrastructuur is in handen van niet-Europese bedrijven. Met de dominantie van China en de VS op vlak van artificiële intelligentie en kwantumcomputers zal dit percentage alleen maar stijgen.” 

Tijd voor actie

De Europese leiders staan voor een enorme uitdaging. Europa heeft te laat gereageerd op de toenemende schaarste van grondstoffen, batterijen, chips en fossiele brandstoffen. De kwetsbaarheden zijn gekend, maar alternatieven zijn er momenteel niet en duurzame oplossingen kosten tijd en geld. “Klaske Kruk, experte circulaire economie en duurzaamheid, zei tijdens de week van de circulaire economie in Nederland dat de roep om autonomie steeds luider wordt en circulaire economie daaraan kan bijdragen”, weet Theyssens. “Meer inzetten op zelfvoorzienend worden, kan de pijn op korte termijn verzachten en onze positie aan de onderhandelingstafel versterken.”

“Met de grondstoffen die we veelal importeren en gebruiken, gaan we ook nog eens slordig om”, vervolgt hij. “We hergebruiken weinig en verbranden veel. Het minste wat we kunnen doen, is de grondstoffen die we tot onze beschikking hebben veel slimmer inzetten. Er moet meer aandacht besteed worden aan hergebruiken, repareren, delen en aan het eind van de levensduur recycleren. Het sluiten van de economische kring zal lang niet voldoende zijn om het afhankelijkheidsprobleem volledig weg te werken, maar het biedt een reële oplossing voor nu.”

Hoog tijd voor de overheden om de hoge ambities om te zetten in concrete acties. Bedrijven kunnen nu eenmaal niet circulair opereren in een lineair systeem.

Jonas Theyssens, portfolio manager KBC Asset Management

“Ondanks deze veelbelovende ontwikkelingen heeft de invoering van circulaire economie echter nog niet aan de verwachtingen voldaan”, nuanceert Theyssens. “De overgang blijft traag en ongelijk, met grote verschillen tussen theoretisch potentieel en praktische implementatie. Vanuit de overheden ontbreekt nog steeds een urgentiegevoel waardoor er onvoldoende wetgevend kader is. Doordat grondstoffen makkelijk en goedkoop konden ingevoerd worden vanuit andere landen, was de circulaire economie eerder een ‘nice-to-have’ dan een prioriteit. Ook in de bedrijfswereld heerst terughoudendheid om af te wijken van de traditionele lineaire economie, aangezien er nog te veel onzekerheid is rond regelgeving, terugverdientijd van investeringen, en logistieke uitdagingen.”

Een structureel groeiende beleggingstrend

Het streven naar een circulaire economie biedt investeringsmogelijkheden in veel sectoren. Van het gebruik van duurzamere materialen en verpakkingen tot het introduceren van een circulaire ontwerpmentaliteit in het productieproces. Van het verlengen van de levensduur van producten door verhuur, reparatie en wederverkoop tot het beheren en omzetten van afval in hulpbronnen. In elke fase van de levenscyclus van een product zijn er mogelijkheden voor bedrijven om de principes van de circulaire economie te integreren om de efficiëntie te verbeteren, afval te verminderen en nieuwe markten te veroveren.

Beleggers die aan de wieg te staan van circulaire economie als opkomende structurele trend, kunnen daar op termijn de vruchten van plukken.

Jonas Theyssens, portfolio manager KBC Asset Management

“Als echte beleggingstrend is de circulaire economie nog niet echt doorgebroken. Het thema is vaak minder tastbaar en spreekt niet tot de verbeelding zoals artificiële intelligentie, ‘space economy’ (commercieel gebruik van de ruimte, n.v.d.r.) of zelfrijdende auto’s dat doen. Toch is het thema dermate breed dat je als belegger, met een potentiële interesse in circulaire economie, gespreid kan inspelen op een structurele en zeer actuele groeitrend“, besluit Theyssens.

“Neem een logistiek bedrijf als Brambles. Brambles heeft een pool van 350 miljoen herbruikbare paletten, kratten en containers die ze verhuurt aan bedrijven om hun goederen te vervoeren en ze na gebruik over te dragen van klant naar klant. Of een bedrijf zoals Copart, het grootste online platform voor autoveilingen, dat haar beurswaarde sinds 2015 meer dan vertienvoudigde. Copart verkoopt wagens, die door schade niet meer verzekerd kunnen worden, aan reparateurs of ontmantelaars, zodat de onderdelen een tweede leven krijgen. Binnen de afvalverwerkers zien we een Waste Management of een Republic Services, die afval omzetten in stroom.
Maar ook in de eigen rangen hebben we verschillende bedrijven die fors inzetten op de kringloopeconomie. Een bedrijf als het Deense Novonesis is wereldleider in enzymen en micro-organismen, nodig voor de productie van onder andere biobrandstoffen, probiotica en plantaardige eiwitten. Een Befesa of een Norsk Hydro zijn actief in de recyclage van staal en aluminium. En een Solvay, dat onlangs nog een volledig nieuwe productiehal voor zeldzame aardmetalen opende in het Franse La Rochelle”, sluit Theyssens het rijtje af. “Voorbeelden genoeg dus.”

Meer lezen over verantwoord beleggen?

Ontdek het hier

Dit artikel is louter informatief en mag niet als beleggingsadvies beschouwd worden.