Samen een huis kopen: een gids voor ongehuwde koppels

Steeds meer koppels kiezen ervoor om samen een huis te kopen zonder gehuwd te zijn of wettelijk samen te wonen. Dat brengt wel wat juridische en financiële uitdagingen met zich mee, omdat de wet gehuwde koppels automatisch beter beschermt. In dit artikel helpen we jou en je partner om alles goed te regelen, zodat jullie samen met een gerust hart een woning kunnen kopen.

Als je samen een woning koopt, is het verstandig om de eigendomsverdeling duidelijk vast te leggen in een notariële akte. Beide kopers kunnen een gelijk deel van het eigendom aankopen, maar jullie kunnen ook een andere verdeling kiezen, bijvoorbeeld 60/40 of 75/25. Het is belangrijk dat de verdeling overeenkomt met ieders inbreng. Vaak brengt één partner namelijk meer spaargeld in dan de andere. Dat kan tot scheve situaties leiden als de inbreng en verdeling niet goed geregeld worden.

Een notaris kan dat discussiepunt op voorhand wegwerken door een onderhandse schuldbekentenis op te maken. Als jij bijvoorbeeld een bedrag leent aan je partner zodat ieder de helft kan inleggen, kun je laten vastleggen dat die lening terugbetaald moet worden als jullie de woning verkopen of onverhoopt uit elkaar gaan. Zo krijgen jullie allebei waar jullie recht op hebben. 

Jij en je partner kunnen een samenlevingsovereenkomst afsluiten bij de notaris, ook wel samenlevingscontract genoemd. Daarin leg je allerlei afspraken vast, zoals wie wat betaalt en wat er met de gemeenschappelijke goederen gebeurt mochten jullie uit elkaar gaan. Dat is mogelijk als je wettelijk samenwoont, maar ook feitelijk samenwonenden kunnen zo’n contract afsluiten. Het geeft meer houvast omdat er geen wet is die samenwoners voldoende beschermt. Je kunt bijvoorbeeld afspreken hoe de woonkosten verdeeld worden en dat investeringen in de woning verrekend worden bij verkoop.

Wettelijke samenwoners hebben een verklaring van wettelijke samenwoning afgelegd bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. Is dat niet het geval, maar woon je wel samen met je partner op hetzelfde adres en voer je een gemeenschappelijke huishouding, dan ben je feitelijk samenwonend. 

Er is een belangrijk verschil tussen de twee. Feitelijk samenwonende partners erven niet automatisch van elkaar. Wettelijke samenwoners erven het vruchtgebruik van elkaars aandeel in de gezinswoning en van de inboedel, maar je kunt elkaar dat deel ontnemen. Het voordeel van wettelijk samenwonen is ook dat je al een statuut hebt dat notaris en bank erkennen, wat vaak wordt aangeraden als je samen koopt.

Een groot probleem voor ongehuwde koppels is dat jullie niet (of slechts beperkt) van elkaar erven. Als één van jullie overlijdt, gaat het aandeel in de woning (in volle of in blote eigendom) naar je familie of kinderen, als die er zijn. De langstlevende partner blijft in de kou staan en moet mogelijk het huis delen met de schoonfamilie. De oplossing hiervoor is een testament en/of een beding van aanwas 

• Testament: Hierin kun je elkaar tot erfgenaam benoemen voor jouw deel in de woning. Je kunt je partner ook de keuze laten of die jouw deel wil behouden. Een testament is een eenzijdig document dat je op elk moment kunt herroepen. Let op, als er reservataire erfgenamen zijn, zoals kinderen, hebben die recht op een bepaald deel van de erfenis en kun je niet zomaar alles aan je partner geven.
• (Optioneel) beding van aanwas: Dit is een contract waarin jullie afspreken dat het aandeel van de ene partner bij overlijden bij het deel van de andere partner kan worden gevoegd. Met andere woorden, de langstlevende krijgt het volledige goed in volle eigendom. Je betaalt geen successierechten, enkel registratierechten op de helft, althans als het aanwasbeding aan een aantal voorwaarden voldoet. In het Vlaams Gewest is dat 12%. Deze mogelijkheid is populair omdat jullie de eigendom van de gezinswoning op die manier goed kunnen beschermen. 

Ongehuwde koppels hebben geen scheidingsprocedure zoals echtgenoten. Als jullie uit elkaar gaan, moeten jullie het huis verkopen of koopt de één de ander uit. Het is verstandig om op voorhand afspraken te maken in een samenlevingscontract. Hoe bepaal je de waarde van het huis? Binnen welke termijn probeert een partner de ander uit te kopen voor een bepaalde prijs? Wat gebeurt er met investeringen die één partner heeft gedaan, zoals het betalen voor een nieuwe keuken? Goede afspraken maken goede vrienden, ook als het misloopt. 

• Ga samen naar een notaris voordat jullie de woning kopen om de situatie te bespreken. De notaris adviseert om een samenlevingscontract, een aanwas en/of een testament op te maken. Zorg dat beide namen op de kredietakte staan naar evenredigheid, zodat de schuldverdeling duidelijk is.
• Houd bewijzen van eigen inbreng goed bij, zoals overschrijvingen en schenkingen, voor het geval er later discussie ontstaat.
• Gaan jullie later alsnog trouwen? Ga zeker na hoe dat jullie eigendom beïnvloedt.

Wonen, werken, leven: het brengt allemaal uitdagingen met zich mee. Bij KBC houden we je graag op de hoogte van wat er leeft op het vlak van huisvesting, energie, duurzaamheid en mobiliteit. Lees bijvoorbeeld onze makelaarstips voor wanneer je je woning verkoopt of kom te weten waarop je moet letten als je voor het eerst een woning koopt.