De kunstmarkt in 2024, een surrealistisch jaar

Het jaar 2024 bracht de kunstmarkt wereldwijd in beweging. Hoewel geopolitieke spanningen en economische onzekerheden de kopersmarkt fragiel maakten, bleek de veerkracht van zowel kunstenaars als verzamelaars onmiskenbaar. Met een totale veilingomzet van 4,1 miljard dollar  – een daling van 29,3% ten opzichte van 2023 – leek het op het eerste gezicht een moeilijk jaar. Maar achter deze cijfers schuilen verhalen van innovatie, verschuivende prioriteiten en hoopgevende ontwikkelingen voor de toekomst.

In een jaar vol uitdagingen was er 1 categorie die boven de rest uitstak. Met een groei van 51% en meerdere recordverkopen bewees het surrealisme zijn aantrekkingskracht op verzamelaars die zoeken naar werken met diepe symboliek en zin voor escapisme. René Magritte en Leonora Carrington domineerden de veilingen, waarbij Magrittes 'L’empire des lumières' 105 miljoen dollar opbracht en Carringtons 'Les Distractions de Dagobert' 24,5 miljoen dollar. Deze laatste zorgde samen met Remedios Varo en Leonor Fini voor een indrukwekkende stijging van 166,8% stijging van vrouwelijke surrealisten.

Deze werken bewijzen dat verhalen en mystiek kopers kunnen blijven boeien, zelfs in een markt waar voorzichtigheid de boventoon voert.

Hoewel de omzet van Christie’s, Sotheby’s en Phillips aanzienlijk daalde, wist Christie’s zich vooral in de tweede jaarhelft te handhaven. Het huis noteerde een daling van 18,9%, minder scherp dan de 39,1% van Sotheby’s en de 26,1% van Phillips. In de tweede helft van het jaar zag Christie’s zelfs een omzetstijging van 11,5% ten opzichte van de eerste helft. Dit kan wijzen op een herstellend vertrouwen onder kopers, vooral bij veilingen van mid- en high-end werken.

Tegelijkertijd zagen we een duidelijke daling van veilinggaranties. In de Young Contemporary- en Modern Art-segmenten daalden de gegarandeerde verkopen met respectievelijk 65,6% en 44%. Een mogelijk verklaring hiervoor is een verschuiving naar meer conservatieve benaderingen bij risicovolle werken.

Terwijl de markt in zijn geheel onder druk stond, bood het segment onder 50.000 dollar stabiliteit. Dit segment zag slechts een daling van 2,1%, wat aantoont dat betaalbare kunst een solide basis biedt, zowel voor verzamelaars als voor kunstenaars. Vooral jonge kunstenaars profiteren van deze toegankelijkheid.

De hogere prijsklassen kenden een minder gunstig jaar. Terwijl de verkoop van werken onder 1 miljoen dollar daalde met slechts 12,5%, en het aantal verkochte loten boven de 50 miljoen dollar liep sterk terug. Dit toont een groeiende terughoudendheid onder topkopers, die zich steeds meer richten op de langetermijnwaarde van hun investeringen.

De -in tijden van covid boomende- Young Contemporary-markt kende in 2024 een omzetdaling van 49,5%, maar de onderliggende dynamiek was minder negatief dan deze cijfers doen vermoeden. Het aantal actieve kunstenaars steeg van 981 in 2023 naar 1.051, en het aantal verkochte loten bleef relatief stabiel, met slechts een daling van 9,7%.

Wat wel opvalt, is dat de gemiddelde prijzen in dit segment bijna halveerden, van 81.662 dollar in 2023 naar 45.660 dollar in 2024. Deze prijsaanpassing wijst op een gezondere markt, waarin speculatie plaatsmaakt voor een meer realistische waardering van werken. De vraag naar jong talent blijft groot, maar kopers worden selectiever.

De markt voor Moderne Kunst verloor 32,4% van zijn waarde, voornamelijk door een dramatische terugval in de verkoop van Picasso-werken. De totale omzet van het Spaanse enfant terrible daalde met 67,8% van 466,6 miljoen dollar in 2023 naar 150,3 miljoen dollar in 2024. Toch waren er ook positieve uitschieters: Magritte en Giacometti zagen waardestijgingen van respectievelijk 65,8% en 39,1%.

De impressionistische markt kende een gelijkaardige daling van 28,5%. Dit heeft natuurlijk ook te maken met een afname in het aantal meesterwerken dat op de markt kwam. Slechts 10 werken brachten meer dan 10 miljoen dollar op, tegen 29 in 2022. De Old Masters-markt had het nog zwaarder en zag een omzetdaling van 48,8%, met slechts 3 werken boven de 10 miljoen dollar.
 

Binnen de Post-War Art-categorie was er een opvallende uitzondering: Popart. Terwijl de verkopen van Cy Twombly (-65.4%) en Lucian Freud (-42.6%) kelderden, zagen kunstenaars zoals Roy Lichtenstein en Robert Rauschenberg hun verkoopcijfers respectievelijk aandikken met 34,8% en 7,9%. Deze resultaten zijn een duidelijk bewijs dat iconische namen en herkenbare stijlen nog steeds een breed publiek aanspreken, zelfs in economisch uitdagende tijden, maar dat ook negatieve verrassingen kunnen optreden.