EUFOREA pakt luchtwegproblemen aan

Chronische luchtwegproblemen zoals astma, luchtwegallergie en sinusitis komen steeds vaker voor in de westerse wereld. Een tijdige diagnose en een gerichte behandeling kunnen voorkomen dat de problemen chronisch worden. Dat is precies de missie van de non-profitorganisatie EUFOREA die in 2015 het licht zag op initiatief van professor dr. Peter Hellings.

Professor dr. Peter Hellings is als hoogleraar verbonden aan de dienst neus-, keel-, oorziekten van de KU Leuven, en gespecialiseerd in neus- en sinusproblematiek. Hij is tevens gastprofessor aan de universiteit van Gent en hoogleraar aan de universiteit van Amsterdam.

"Ik doe zowel klinisch werk en chirurgie, als wetenschappelijk onderzoek op weefsels van patiënten en op proefdieren. Het is belangrijk om met één been in de klinische praktijk te staan en met het andere in het wetenschappelijk onderzoek. Dat leidt tot een vruchtbare kruisbestuiving."

"Omdat er nood is aan betere zorg voor patiënten met chronische luchtwegproblemen. Vandaag wordt vooral ingezet op het onderdrukken van luchtwegontsteking bij patiënten, terwijl wij ervoor willen zorgen dat de huidige epidemie van chronische luchtwegproblemen zoals luchtwegallergie, astma en chronische sinusitis een halt wordt toegeroepen. Een juiste, tijdige diagnose en een gepersonaliseerde behandeling zijn cruciaal om te voorkomen dat bijvoorbeeld een hooikoortspatiënt of iemand met sinusproblemen ook astma ontwikkelt. Dat vraagt een multidisciplinaire aanpak van de verschillende artsen-specialisten – longartsen, neus-keel-oorartsen, allergologen en kinderartsen – en de huisartsen en apothekers. Met EUFOREA willen we de adviezen van zorgverleners beter op mekaar afstemmen zodat ook de maatschappij er beter van wordt. We hebben van meet af aan Europees gedacht en ons gericht op de strategische prioriteiten van Vytenis Andriukaitis, de vorige Europese commissaris bevoegd voor gezondheid. Europa legt sterk de nadruk op preventie, gepersonaliseerde zorg, patiëntenparticipatie en predictie van ziekte en therapie, allemaal kenmerken van precisiegeneeskunde. Deze principes onderschrijven wij ten volle en passen ze toe in de dagelijkse praktijk."

"Momenteel ervaart een derde van de westerse bevolking chronische luchtwegproblemen zoals astma, luchtwegallergie of sinusitis. Gelukkig heeft slechts een deel hiervan ernstige problemen, maar alle modellen voorspellen dat in de toekomst nog meer mensen ermee geconfronteerd zullen worden. Er is actie nodig om dit te voorkomen. We weten dat een op de drie kinderen met luchtwegallergie later ook astma ontwikkelt. Hetzelfde geldt voor patiënten met aanslepende sinusproblemen. Als we allergie en sinusitis tijdig behandelen, kunnen we die progressie tegenhouden. Nieuwe wetenschappelijke inzichten tonen dat een tijdige behandeling van astma en lageluchtwegproblemen de onomkeerbaarheid kan voorkomen. Voor alle duidelijkheid, de verontrustende cijfers hebben niets te maken met covid, want de luchtwegproblemen die daarmee gepaard gaan, zijn het gevolg van een infectie. EUFOREA houdt zich bezig met niet-infectieuze, chronische luchtwegproblemen."

"Dat is een gevolg van de westerse levensstijl en de doorgedreven hygiënische maatregelen, en vermoedelijk ook antibioticagebruik op jonge leeftijd in combinatie met omgevingsfactoren zoals pollutie. Ook het vaccinbeleid zou een rol kunnen spelen. In de huidige context van covid is dat een lastig onderwerp, maar omdat kinderen voor veel ziektes gevaccineerd zijn, worden ze minder blootgesteld aan heel wat virussen en bacteriën. Daardoor is hun afweersysteem niet meer in staat om rustig te blijven wanneer het in contact komt met een allergeen van boompollen, huisstofmijt, kat of hond."

"Dat is niet zo duidelijk. Na het vallen van de Berlijnse muur, nam Oost-Europa de westerse levensstijl over en we zagen het aantal patiënten met luchtwegallergie zeer snel en fors toenemen. Pollutieniveaus konden die toename niet direct verklaren omdat de luchtvervuiling in bijvoorbeeld Oost-Duitsland ook aanzienlijk was. Pollutie kan wel de vorm en de agressiviteit van allergenen wijzigen zodat gezonde individuen alsnog allergisch worden."

"Onze missie is tweeledig: het implementeren van optimale zorg in de dagelijkse artsenpraktijk enerzijds en patiënten bewust maken van de verschillende behandelmogelijkheden en de invloed van levensstijl anderzijds. We zijn een non-profitorganisatie met zetel in Brussel waarin de beste Europese experts als vrijwilligers de krachten bundelen. Onze bestuurders komen uit topinstituten zoals het Charité-ziekenhuis in Berlijn, the Imperial College School London, de universiteit van Amsterdam of het Zweedse Karolinska Instituut. Onze expertenpanels houden zich bezig met specifieke onderwerpen zoals de pediatrische aspecten van luchtwegproblemen."

"Onze activiteiten zijn gestoeld op drie pijlers: onderzoek, educatie en advocacy of belangenbehartiging. Het onderzoek is erop gericht om patiënten beter te helpen via nieuwe richtlijnen van behandeling en preventieve strategieën. Hierdoor gaan artsen niet in silo’s werken, maar zich richten op de luchtwegen als een geheel en op de context van de leefomgeving van de patiënt. Bij heel wat patiënten met astma wordt de sinus-, neus- of middenoorproblematiek verwaarloosd. Dat leidt tot minder goede astmacontrole en een overconsumptie van medicatie voor astma. We willen pneumologen en huisartsen die patiënten met astma behandelen motiveren om neus-, sinus- en middenoorproblemen mee te nemen in de therapeutische aanpak, en neus-, keel- en oorartsen ertoe aanzetten om ook oog te hebben voor astmasymptomen.

Daarnaast hebben we onderzoeksprojecten lopen in het domein van bijvoorbeeld consensusdocumenten waarin internationale experts criteria definiëren waaraan patiënten moeten voldoen om nieuwe therapieën te krijgen. De publicatie van die criteria in wetenschappelijke tijdschriften zijn de basis voor bijvoorbeeld het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen of het RIZIV om bepaalde geneesmiddelen al dan niet toe te laten en/of terug te betalen.

De tweede pijler van onze werking is educatie, van zowel artsen als patiënten. In 2021 hebben we wereldwijd meer dan 20.000 artsen ingelicht over de laatste stand van zaken in de optimale aanpak van luchtwegallergie, astma en sinusitis. EUFOREA heeft behandelalgoritmes en -gidsen ontwikkeld voor artsen-specialisten en huisartsen over de verschillende behandelopties, volgens de actuele stand van de wetenschap. We vertalen die boekjes eveneens in lekentaal zodat ook patiënten meer inzicht krijgen in de opties. We zien in de praktijk te veel patiënten die onmiddellijk worden geopereerd aan de neus of de sinusholte of te laat een adequate therapie krijgen zodat preventie niet meer mogelijk is. Ze verdienen het om informatie te krijgen over niet-heelkundige behandelopties, zelfs als geneesmiddelen uit het buitenland moeten komen. Wanneer die falen, kan heelkunde overwogen worden. Als de patiënt inzicht heeft in de behandelmogelijkheden met hun intrinsieke voor- en nadelen, kan hij actief deelnemen aan de keuze van therapie.

De derde pijler om onze missie te verwezenlijken is advocacy. Sinds 2015 organiseren we jaarlijks initiatieven in onder meer het Europees Parlement om politici bewust te maken van de noden van patiënten en de mogelijkheden om chronische luchtwegproblemen een halt toe te roepen."

"We hebben verschillende inkomstenbronnen. Er zijn onze betalende, geaccrediteerde masterclasses waar artsen toegang krijgen tot de beste kennis. We hebben gedurende enkele jaren steun gekregen van het Fonds Baillet-Latour. Er is ad hoc steun van partners uit de farmasector. We ontvangen ook heel wat giften van patiënten en filantropen. Na onze bewustmakingsdag op 20 april organiseren we voor het eerst sinds het begin van de covidcrisis weer een filantropisch diner in het Brusselse Egmontpaleis. Als nog altijd jonge organisatie beperken we onze vaste kosten tot het minimum. We hebben geen fysieke infrastructuur. We kiezen in de mate van het mogelijke voor digitale samenwerking met het managementteam en bestuurders. Onze uitgaven gaan voornamelijk naar de vergoeding van managers met het juiste profiel om de drie pijlers van onze missie waar te maken. Zij staan in voor de dagelijkse werking van EUFOREA. Onze organisatie groeit zeer snel dankzij de toenemende behoefte aan virtuele training."

"Een tijdige diagnose is heel belangrijk. We weten dat patiënten vaak drie tot vijf jaar wachten voordat ze een degelijke diagnose krijgen van een chronisch sinusprobleem of astma. Dan is het te laat om nog preventieve therapieën toe te passen. We adviseren patiënten om bij het vermoeden van luchtwegallergie of astma, en bij sinusproblemen die langer dan twaalf weken aanslepen een arts te raadplegen. Met een goede diagnose en een optimaal plan van aanpak kan vaak worden voorkomen dat het probleem chronisch en onomkeerbaar wordt. Data van verschillende laboratoria tonen aan dat het tijdig behandelen van luchtwegallergie en sinusitis de evolutie naar astma kan voorkomen, en dat een tijdige behandeling van astma kan voorkomen dat ze ernstiger en chronisch wordt. Die aanpak vraagt wat meer tijd van de arts en de patiënt om maatregelen te nemen met betrekking tot medicatie en levensstijl, maar preventie is dé uitdaging voor de toekomst. EUFOREA doet heel wat onderzoek naar tijdige diagnostiek en tijdige behandeling van de juiste patiënt met de juiste therapie, zodat hij gezonde levensjaren wint. Dit is ook kostenbesparend voor de maatschappij. Voor de aanpak van luchtwegproblemen zullen we steeds meer evolueren naar precisiegeneeskunde en een meer gepersonaliseerde behandeling zo vroeg mogelijk in het ziekteproces."

Klik hier voor meer info over de missie en visie van EUFOREA.