Het restlegaat: een manier om uw vermogen fiscaalvriendelijk binnen de familie te houden?

Alles start bij de opmaak van uw testament. In uw testament laat u uw vermogen na aan de persoon die u in de eerste plaats wilt begunstigen. Deze persoon (erfgenaam één) mag met het geërfde vermogen in principe doen en laten wat hij wil.

Hetgeen nog over is van het geërfde vermogen op het moment dat erfgenaam één overlijdt, komt toe aan de persoon die u als tweede begunstigde heeft aangeduid in uw testament. Zo kunt u dus bepalen naar wie (de rest van) uw vermogen na overlijden van de eerste begunstigde gaat.

Erfgenaam één kan in principe vrij over het geërfde vermogen beschikken. Hij kan bijvoorbeeld geërfd vastgoed verkopen en de opbrengst beleggen in aandelen of een wagen kopen na verkoop van een deel van de portefeuille ….
U kunt wel in uw testament zaakvervanging voorzien om ervoor te zorgen dat het restlegaat ook van toepassing is op goederen die in de plaats komen van de oorspronkelijke erfenis.

Stel dat u niet wil dat de eerste begunstigde het vermogen via schenking of testament aan iemand anders kan geven, dan kunt u dat uitdrukkelijk in uw testament voorzien.

Een restlegaat kan een interessante planningstechniek zijn op voorwaarde dat erfgenaam één de nodige discipline aan de dag legt, zeker wanneer er roerend vermogen (geld, effecten, enz.) in de erfenis zit. Er moet in dat geval namelijk een afzonderlijke rekening geopend worden voor het roerend vermogen uit de erfenis waarop geen andere stortingen mogen gebeuren. Het is bovendien altijd aan te raden dat erfgenaam één rekeninguittreksels bijhoudt vanaf de eerste dag dat de gelden of effecten op zijn rekening terechtkomen. Zo is het duidelijker op welk vermogen het restlegaat van toepassing is. Daarom kiest men er ook vaak voor om de notaris bij het overlijden een inventaris te laten opmaken, vóór erfgenaam één zijn erfenis ontvangt.

Omwille van de noodzakelijkheid van die discipline, is het werken met een restlegaat vaak moeilijker voor roerende goederen (zoals bv. een spaarrekening of beleggingsportefeuille) en kan dit aanleiding geven tot erfrechtelijke discussies.

Degene aan wie u uw vermogen in de eerste plaats nalaat, betaalt op zijn of haar erfenis successierechten. Als deze eerste begunstigde overlijdt, komt wat overblijft van uw erfenis toe aan de erfgenaam die u als tweede begunstigde aanduidde. Ook deze begunstigde moet successierechten betalen op hetgeen hij ontvangt, maar wel tegen de tarieven die van toepassing zouden zijn, mocht deze erfgenaam rechtstreeks van u erven.

Een voorbeeld

Jos en Maria hebben twee kinderen: David en Jan. David heeft op zijn beurt twee kinderen. Jan heeft geen kinderen en ook geen partner. Jos en Maria zouden willen dat wanneer zij er niet meer zijn hun vermogen bij hun twee kinderen terecht komt. Ze willen hen allebei gelijk behandelen. Ze maken geen testament op want volgens het wettelijk erfrecht komt hun vermogen toe aan hun twee kinderen (aan de meest voordelige tarieven voor erfgenamen in rechte lijn).
Jaren later overlijdt Jan (die nog steeds geen kinderen noch partner heeft). Zijn vermogen, inclusief hetgeen hij van zijn ouders heeft geërfd, komt nu toe aan David. David moet hierop hoge successierechten betalen die oplopen tot 55%.

Als Jos en Maria een testament met restlegaat hadden opgemaakt (waarin ze hadden bepaald dat bij overlijden van Jan hetgeen overbleef van hun erfenis naar David moest gaan), was dit anders geweest. Als Jan wat hij van zijn ouders had gekregen mooi apart had gehouden, dan kon hetgeen hiervan overbleef na zijn overlijden aan zijn broer David toekomen tegen de voordeligere tarieven tussen ouders en kinderen.

Denkt u dat een restlegaat effectief nuttig kan zijn voor uw situatie? Contacteer dan zeker uw notaris. Hij kan u helpen met de redactie van uw testament.