Nieuw samengestelde gezinnen: het erfrecht van uw huwelijkspartner beperken met een Valkeniersbeding

Nieuw samengestelde gezinnen komen vandaag vaak voor in onze samenleving. Het vormt dan een uitdaging om een evenwicht te vinden tussen de nieuwe partner en de eigen, niet-gemeenschappelijke kinderen. Het is ook aan te raden om na te denken over wie wat erft binnen het gezin.

Hebben u, uw partner of beiden kinderen uit een vorige relatie? Als u in het huwelijksbootje stapt, komt uw partner bij uw overlijden samen met uw eigen kinderen tot uw nalatenschap. Uw partner erft het vruchtgebruik en uw eigen kinderen de blote eigendom van uw nalatenschap, overeenkomstig het wettelijk erfrecht.

Stemt dat niet overeen met uw wensen? Dan kunt u in zekere mate afwijken van het wettelijk erfrecht, bijvoorbeeld met een testament of door begunstiging in een beleggingsverzekering. Volledige vrijheid hebt u hierbij niet. Enerzijds moet uw huwelijkspartner immers minimaal het vruchtgebruik van de helft van uw nalatenschap erven, met minstens het vruchtgebruik van de gezinswoning en het huisraad. Anderzijds kunt u ook uw kinderen niet onterven. Uw kinderen hebben samen minstens recht op de blote eigendom van de helft van uw nalatenschap. Dat minimale erfdeel voor uw huwelijkspartner en kinderen noemen we ook de reserve. Krijgen uw huwelijkspartner of uw kinderen niet waar zij recht op hebben? Dan kunnen zij hun reserve opeisen, met vaak ongewenste gerechtelijke procedures tot gevolg.

Wilt u een stapje verder gaan en het erfrecht van uw huwelijkspartner nog meer inperken?

• Het zou kunnen dat u uw eigen kinderen zoveel mogelijk wilt nalaten. U vindt misschien dat zij niet minder mogen erven omdat u opnieuw wilt huwen of gehuwd bent.
• Mogelijk is uw huwelijkspartner voldoende kapitaalkrachtig en wilt u diens erfrecht daarom inperken.
• Misschien botert het niet tussen uw huwelijkspartner en uw kinderen en vreest u conflicten als zij samen tot uw nalatenschap komen.

Om in te spelen op deze situaties kunt u in een nieuw samengesteld gezin het erfrecht van uw huwelijkspartner beperken met een Valkeniersbeding in een huwelijkscontract. Dat kan alleen als u, uw partner of beiden een of meer kinderen uit een vorige relatie hebben.

Met een Valkeniersbeding kunt u het wettelijk erfrecht van uw huwelijkspartner en diens reserve buitenspel zetten. Alleen moet uw huwelijkspartner gedurende minstens 6 maanden na uw overlijden het recht van bewoning van de gezinswoning en gebruik van het huisraad krijgen. Een tussenoplossing is ook mogelijk. U kunt een regeling uitwerken, volledig op maat van u en uw huwelijkspartner. Zo kunt u uw huwelijkspartner bijvoorbeeld toch het vruchtgebruik of de volle eigendom van bepaalde vermogensbestanddelen laten erven. Of bijvoorbeeld een langere periode voorzien voor het recht van bewoning, als u 6 maanden te weinig vindt. Het is geen ‘alles of niets’-verhaal. Het Valkeniersbeding belet u evenmin om uw partner achteraf nog bijkomend te begunstigen bijvoorbeeld door een schenking, een beleggingsverzekering of testament. U moet daarbij wel rekening houden met de reserve van uw kinderen (zie hoger).

Een Valkeniersbeding wordt opgenomen in een huwelijkscontract of wijzigend huwelijkscontract.
U en uw huwelijkspartner moeten dus allebei akkoord gaan. U kunt het Valkeniersbeding aan elk huwelijksstelsel toevoegen, dus zowel aan een wettelijk stelsel, scheiding van goederen als aan een algehele gemeenschap.

U kunt het Valkeniersbeding eenzijdig of wederkerig opmaken. Stel dat u kinderen hebt uit een vorige relatie, uw partner is kinderloos. Het is dan mogelijk dat u als partner met kinderen uw erfaanspraken volledig behoudt. Er is dan immers geen conflict met de kinderen van uw huwelijkspartner, aangezien die er geen heeft. Uw huwelijkspartner kan omgekeerd wel afstand doen van zijn/haar erfaanspraken, bijvoorbeeld om een samenloop met uw kinderen te vermijden.

Akkoord gaan met een Valkeniersbeding kan verregaande gevolgen hebben. Zo’n beslissing moet dan ook doordacht worden genomen. Daarom onderwierp de wetgever het Valkeniersbeding aan de strikte procedure van de erfovereenkomst bij de notaris. Zo krijgen de partners op voorhand een ontwerptekst van het Valkeniersbeding. Minstens 15 dagen later is er een vergadering waarbij de notaris meer informatie geeft over het ontwerp. De wetgever bouwde ook een bedenktijd in, zodat ten vroegste een maand na de vergadering het huwelijkscontract met Valkeniersbeding mag ondertekend worden. Overweegt u te huwen en een Valkeniersbeding op te nemen? Houd er dan rekening mee dat de procedure minstens anderhalve maand zal duren en contacteer dus tijdig uw notaris.

Voor informatie kunt u terecht bij uw private banker of wealth manager. Zo nodig schakelt hij een expert Financiële Planning in.