Familiebedrijven: het schenken van de aandelen van uw familiebedrijf

Willen uw kinderen of andere personen uw familiebedrijf verderzetten? En vindt u de tijd rijp om de aandelen over te dragen? Dan kunt u uw aandelen schenken of verkopen aan uw opvolgers of kiezen voor een combinatie. Welke oplossing voor u het meeste geschikt is, zal afhangen van uw persoonlijke situatie. U kunt voor een schenking opteren wanneer u – buiten uw bedrijf – voldoende middelen bezit om in uw levensonderhoud te voorzien of wanneer u graag controle wilt behouden.

Hier bespreken we kort het gunstregime in het Vlaams Gewest om aandelen van familiale vennootschappen te schenken met een vrijstelling van schenkbelasting.

Woont u in het Vlaams Gewest, dan kunt u de aandelen van uw familiale vennootschap schenken zonder dat er schenkbelasting moet worden betaald. Ongeacht aan wie u schenkt. Zo wil de overheid de overdracht van familiale vennootschappen tijdens het leven aanmoedigen. Want dan is de continuïteit beter verzekerd, omdat ook de kennis en expertise op tijd worden doorgegeven aan de volgende generatie.

Voorwaarden op moment van de schenking

U moet op het ogenblik van de schenking aandelen in volle eigendom bezitten,  die ten minste 50% van de stemrechten in de vennootschap vertegenwoordigen. Om aan die 50% te komen, mogen de aandelen van bepaalde familieleden worden meegeteld. Familieleden zijn uw partner, (groot)ouders en hun partner, kinderen en kleinkinderen en hun partner, broers en zussen en hun partner en de kinderen van broers en zussen. Opgelet: aandelen in het bezit van een andere vennootschap mogen niet worden meegeteld.

Soms volstaat 30%. Dat is het geval wanneer de vennootschap in handen is van verschillende families. U kunt dan schenken onder de vrijstellingsregeling, als u (en uw familie) ofwel samen met één andere familie 70%, ofwel samen met twee andere families 90% van de stemrechten bezit.

Uw familiale vennootschap moet haar zetel van werkelijke leiding in de EER hebben. En zij moet een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit of vrij beroep tot voorwerp hebben en ook daadwerkelijk uitoefenen. Uw vennootschap moet m.a.w. een economische activiteit hebben. Deze economische activiteit kan uiteraard heel uiteenlopend zijn en kan gaan van detailhandel (bv. een supermarkt of een bakkerij) tot de uitbating van een advocaten- of architectenbureau.

De Vlaamse Belastingdienst zal bovendien nagaan of de activiteit ook een reële economische activiteit is. Dit gebeurt aan de hand van 2 parameters in de jaarrekening van de 3 boekjaren voorafgaand aan de schenking.

• Is de post “bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen” van werknemers (post 62) kleiner dan of gelijk aan 1,5% van het balanstotaal,
• én de post “terreinen en gebouwen” (post 22) is groter dan 50% van het balanstotaal, dan gaat men ervan uit dat uw vennootschap geen reële economische activiteit heeft.

De 2 parameters moeten samen vervuld zijn. De vennootschap wordt dan uitgesloten van de vrijstellingsregeling. Dit zal het geval zijn als u de aandelen van uw patrimoniumvennootschap wilt schenken. Tenzij u het tegenbewijs kunt leveren dat alle onroerende goederen worden aangewend voor de activiteit van uw vennootschap. In een recent arrest van het hof van beroep in Gent werd beslist dat dit streng tegenbewijs niet strookt met de bedoeling van de decreetgever. Het is dus nog even afwachten wat de toekomst hierover zal brengen.

Voor holdingvennootschappen bestaan er speciale regels.

Idealiter heeft de holding zelf een economische activiteit. Die kan bestaan uit het leveren van intragroepsdiensten (boekhouding, personeelsbeheer …) aan de dochtervennootschappen. In dat geval kunnen de aandelen in de holding geschonken worden met vrijstelling van schenkbelasting. Of de dochtervennootschappen wel of niet voldoen aan de voorwaarden, is dan niet belangrijk. Wel zal bekeken worden of de holding ook een reële economische activiteit heeft. Is dat niet zo, dan kunt u niet schenken met vrijstelling van schenkbelasting, ook al hebben de dochtervennootschappen wel een economische activiteit.

Heeft uw holding geen economische activiteit, dan kan het toch nog zijn dat u kunt schenken onder de vrijstellingsregeling.

Uw holding moet dan minstens 30% van de stemrechten van de aandelen bezitten van een directe dochtervennootschap in de EER met een economische activiteit. De vrijstelling wordt dan wel beperkt tot de waarde van de aandelen van de holding in die dochtervennootschap en ook in de andere dochtervennootschappen in de EER met een economische activiteit. Ook al is de participatie kleiner dan 30% van de stemrechten. De waarde van de andere activa die de holding bezit (zoals onroerende goederen, gelden, aandelen in dochtervennootschappen zonder economische activiteit …) kunnen niet geschonken worden onder de vrijstellingsregeling. De schenking zal dan gedeeltelijk onder de vrijstellingsregeling en gedeeltelijk met de algemene tarieven kunnen gebeuren: 3% in rechte lijn en tussen partners en 7% tussen alle andere personen. Ook zal nagegaan worden of de holding een reële economische activiteit heeft op een geconsolideerde basis. Is dat niet het geval, dan is de vrijstellingsregeling volledig uitgesloten.

Ook na de schenking moeten er gedurende 3 jaar een aantal voorwaarden worden gerespecteerd. Anders vervalt de vrijstelling en moet alsnog schenkbelasting (3% in rechte lijn en tussen partners en 7% tussen alle andere personen) worden betaald.

Een activiteit moet na de schenking zonder onderbreking worden verdergezet en de vennootschap zal moeten blijven kwalificeren als familiale vennootschap.

Het kapitaal of de eigen inbreng van de familiale vennootschap mag niet dalen door uitkeringen of terugbetalingen. Let op met eventuele reorganisaties (bv. (partiële) splitsingen), zodat de vrijstelling hierdoor niet verloren gaat.

De zetel moet binnen de EER blijven en de jaarrekening moet worden opgemaakt en neergelegd conform de toepasselijke wetgeving.

Dan kunt u de aandelen schenken aan de algemene tarieven van de schenkbelasting: 3% in rechte lijn (kinderen, kleinkinderen …), tussen partners en 7% voor andere personen.

In het verleden kon u ook belastingvrij schenken via een buitenlandse notaris. Dit is niet meer mogelijk sinds 15 december 2020. U moet de akte van de buitenlandse notaris verplicht in België laten registeren. Deze schenking zal hierdoor op dezelfde manier wordt belast als een schenking via een Belgische notaris.

Hebt u meerdere kinderen of andere erfgenamen? Wilt u de aandelen enkel aan een van hen schenken? En wilt u uw kinderen of erfgenamen toch gelijkberechtigen. Dan is het belangrijk voorafgaandelijk aan de schenking te bekijken op welke manier dit best wordt geregeld. Zo vermijdt u erfrechtelijke discussies bij uw overlijden.

Hebt u meerdere kinderen of andere erfgenamen? Wilt u de aandelen enkel aan een van hen schenken? En wilt u uw kinderen of erfgenamen toch gelijkberechtigen. Dan is het belangrijk voorafgaandelijk aan de schenking te bekijken op welke manier dit best wordt geregeld. Zo vermijdt u erfrechtelijke discussies bij uw overlijden.

Uw private banker of wealth manager is uw eerste aanspreekpunt. Hij of zij schakelt desgewenst een KBC-expert Financiële Planning in.