Op tijd nadenken over de opvolging of overname van het familiebedrijf is een must en wordt ook gestimuleerd vanuit de overheid. Een van de belangrijkste maatregelen is het nultarief bij de overdracht van het familiebedrijf.

De meeste ondernemers behouden echter graag ook de controle over en de inkomsten uit hun bedrijf. Is de schenking van de blote eigendom van uw aandelen daarvoor dan een goede oplossing? Welke andere voordelen en mogelijkheden bestaan er?

Schenken tegen 0 %? 

In de drie gewesten kunt u onder een aantal voorwaarden uw familiebedrijf schenken tegen 0 %. Als u niet schenkt, is er bij uw overlijden erfbelasting verschuldigd tegen een verlaagd tarief van slechts 3 % (0 % in het Waalse gewest). Veel ouders-bedrijfsleiders willen echter de controle over en de inkomsten uit hun familiebedrijf behouden. Hoe kunt u het voordelige tarief van 0 % genieten en toch zeggenschap houden over de gang van zaken binnen uw bedrijf?

Blote eigendom schenken. 

Een schenking van de blote eigendom van de aandelen in uw familiebedrijf komt ook in aanmerking voor de vrijstelling. Als vruchtgebruiker behoudt u daarna vanzelfsprekend het recht op de dividenden uit uw bedrijf. Het nieuwe Wetboek Vennootschappen en verenigingen legt trouwens het stemrecht van de aandelen bij de vruchtgebruiker, tenzij anders bepaald in de statuten. Kijk dus vooraf de statuten van uw bedrijf na en zorg ervoor dat de vruchtgebruiker het stemrecht van de aandelen heeft. Zo behoudt u ook de controle over het bedrijf. U benoemt dan de bestuurders en u beslist of er al dan niet een dividend wordt toegekend.

Maatschap: even opfrissen. 

Een maatschap heeft geen rechtspersoonlijkheid. Het is een soort overeenkomst om samen met anderen iets te bezitten. Een onderhandse overeenkomst en de inschrijving in de Kruispuntbank voor ondernemingen volstaat om een maatschap op te richten. Daarnaast moet u ook wie meer dan 25 % van de aandelen in de maatschap heeft in het UBO-register inschrijven. U heeft geen notaris nodig. Daarom zijn de kosten om een maatschap op te richten beperkt tot het ereloon van uw adviseur.

Een maatschap wordt bestuurd door een of meer statutaire zaakvoerders, al dan niet voor het leven benoemd. De statuten kunnen voorzien dat die zaakvoerders onafzetbaar zijn. Meestal worden beide ouders zaakvoerder. Bij het overlijden van een van hen wordt de langstlevende enige zaakvoerder. De maatschap moet in principe een (eenvoudige) boekhouding voeren. De maatschap moet verder geen jaarrekening neerleggen. Ze is daarom een relatief discreet instrument om aan vermogensplanning te doen. De jaarlijkse algemene vergadering beslist over winstuitkeringen.

Fiscaal transparant. 

Aangezien de maatschap fiscaal transparant is, moet er geen aangifte gebeuren in de vennootschapsbelasting. Alle inkomsten van de maatschap worden beschouwd als inkomsten van de vennoten (‘maten’). Als die inkomsten enkel bestaan uit interesten en dividenden, moeten de maten deze niet aangeven in hun aangifte in de personenbelasting aangezien de ingehouden roerende voorheffing bevrijdend zal werken.

Familiale opvolging?

 In ruil voor de inbreng van de aandelen in het familiebedrijf krijgen de ouders aandelen in de maatschap. Die schenken ze aan hun kinderen. Zelf blijven de ouders statutair zaakvoerder van de maatschap. Op die manier beheren zij het vermogen van de maatschap en controleren zij ook het familiebedrijf. Zij stemmen immers op de algemene vergaderingen en kunnen dus de bestuurders benoemen en het dividend bepalen. In de statuten van de maatschap kunt u ook bepalen dat de zaakvoerders beslissen over de verkoop of vervreemding van de aandelen die eigendom zijn van de maatschap. Zelf behoudt u het beste één deel in de maatschap, zo heeft u een vetorecht tegen uw afzetting als statutair zaakvoerder.

Vrijstelling schenkingsrechten. 

Vermits de maatschap fiscaal transparant is, komt een schenking van de aandelen in de maatschap fiscaal gezien neer op een schenking van de aandelen die zich in de maatschap bevinden. Als de schenking van de aandelen in het familiebedrijf aan de vrijstellingsvoorwaarde voldoet, dan is ook de schenking van de aandelen van de maatschap vrijgesteld. Deze visie werd trouwens uitdrukkelijk bevestigd door de Vlaamse Belastingdienst (omzendbrief Vlabel 2015/2).

Nuttige clausules. 

De schenking van de aandelen in de maatschap moet bij notariële akte gebeuren. Daarin kunt u een aantal nuttige clausules voorzien. Via een (optioneel) beding van conventionele terugkeer zorgt u ervoor dat de aandelen (zonder erfbelasting) naar u terugkeren als uw kind vóór u overlijdt. U kunt ook een verbod tot inbreng in de huwgemeenschap inbouwen, waardoor u er in principe voor zorgt dat de aandelen niet in het gemeenschappelijke vermogen van uw kind en zijn/haar echtgenote vallen. Ten slotte kunt u schenken met voorbehoud van vruchtgebruik. Daardoor komen de dividenden van uw bedrijf via de maatschap aan uzelf toe.

Opvolging regelen. 

Door in de statuten van de maatschap een statutair zaakvoerder-opvolger aan te duiden kunt u ervoor zorgen dat het kind dat in het bedrijf actief is, na uw overlijden via de maatschap de controle heeft over het familiebedrijf. Wanneer u een maatschap opricht, kunt u die vanzelfsprekend ook gebruiken voor een ruimere vermogens- en successieplanning om zo andere activa met behoud van inkomsten en controle fiscaal voordelig naar uw kinderen over te dragen.

Hebt u hier nog vragen over? Uw private banker of wealth officer is uw eerste aanspreekpunt. Indien gewenst schakelt hij een expert Financiële Planning Ondernemen in die voor u klaarstaat voor het beantwoorden van al uw vragen.

Aarzel niet om met ons contact op te nemen als u hierover vragen hebt.