Vlaamse overheid zet in op renovatie appartementsgebouwen

Vlaanderen telt 930.000 appartementen in ongeveer 140.000 appartementsgebouwen. Veel van deze appartementsgebouwen zijn op energetisch vlak (sterk) verouderd en staan voor een grondige energetische renovatie. Een appartement dat energiezuinig is, is niet alleen comfortabeler en voordeliger om in te leven, maar het appartement zal zijn waarde behouden of in waarde stijgen.

Tegen 2050 moeten alle huizen en appartementen energiezuinig zijn. In EPC-termen betekent dat het behalen van EPC-label A. Vandaag behaalt nog maar 1 op de 10 appartementen dat label. Om de langetermijndoelstelling te halen, moeten er jaarlijks gemiddeld 4.400 appartementen gerenoveerd worden. Het huidige renovatieritme van appartementen moet dus fors omhoog. De Vlaamse overheid neemt daarom verschillende maatregelen specifiek voor appartementen.

De renovatie van appartementsgebouwen vraagt een heel andere aanpak dan voor eengezinswoningen. Door de situatie van mede-eigendom, het onderscheid tussen privédelen en gemeenschappelijke delen, de grootte van het gebouw en de techniciteit (bijvoorbeeld de collectieve installaties).

Verschillende Europese projecten hebben aangetoond dat een onafhankelijk technisch en financieel advies nodig is, gecombineerd met een begeleiding van de individuele eigenaar en de VME. Onder meer binnen het project EU Life BE-Reel werd een aanpak ontwikkeld met een conditiestaatmeting van het gebouw en de coaching van de bewoners in de keuze tussen een onderhoudsaanpak of duurzaam renovatiescenario.

Deze strategie bleek succesvol. De Vlaamse overheid zet hier nu verder op in met de steun voor het renovatiemasterplan. Appartementsgebouwen met minstens 15 eenheden kunnen een renovatiemasterplan laten opmaken door één van de 6 geselecteerde studiebureaus. Deze studiebureaus hebben een raamovereenkomst getekend met het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) en de doelstellingen van het renovatiemasterplan onderschreven.

De Vlaamse overheid voorziet in een financiële ondersteuning tot 12.000 euro (btw inbegrepen) en tot maximaal 60% van de factuur voor de opmaak van zo’n masterplan dat al snel meer dan 20.000 euro kan kosten.

Het renovatiemasterplan bestaat uit 2 delen:

1. Het meerjarenonderhoudsplan, gebaseerd op de gebouwtechnische en installatietechnische aspecten, en de veiligheids- en woonkwaliteitsaspecten zoals beschreven in de Vlaamse Wooncode. Het plan neemt de vervangingsinvesteringen en de wettelijk verplichte investeringen op voor een periode van 20 jaar.
2. Een duurzaam renovatiescenario met een stappenplan voor de noodzakelijke renovaties om de langetermijndoelstelling van 2050 te behalen. De syndicus en de VME krijgen zo een idee van de maatregelen die ze kunnen nemen en in welke volgorde ze het best aangepakt worden. Ze krijgen bovendien een inschatting van de investeringskost, de jaarlijkse energiebesparing en van de vastgoedwaarde voor en na de werken.

De VME en mede-eigenaars krijgen met dit masterplan dus een duidelijk overzicht van de verschillende acties die nodig zijn om het appartementsgebouw klaar te maken voor de toekomst.

De syndicus dient de aanvraag online in op de website van het VEKA. Het VEKA organiseert op basis van de aanvraag een mini-competitie tussen de geselecteerde studiebureaus. Daarna krijgt de syndicus de offertes en kan hij de voordeligste offerte voorleggen aan de mede-eigenaars. Nadat de offerte is ondertekend, heeft het studiebureau maximaal 6 maanden de tijd om het renovatiemasterplan op maken.

Mede-eigenaars en syndici van appartementsgebouwen met minder dan 15 eenheden komen niet in aanmerking voor de financiële tussenkomst voor de opmaak van het renovatiemasterplan. Zij kunnen wel nog advies krijgen in het kader van de collectieve renovatiepremie.

Deze premie wordt uitbetaald door de distributienetbeheerder aan de BENOcoach. Een BENOcoach heeft een duidelijk omschreven takenpakket. Hier valt bijvoorbeeld het opstellen van een energetisch renovatieadvies onder, maar ook de administratieve ondersteuning, de aanvraag van premies, enzoverder.

Is er interesse bij de VME om het appartementsgebouw energetisch te renoveren, dan kan er via de Energiehuizen een coach betrokken worden. Deze coach zal de VME op een neutrale manier informeren en bewust maken van de noodzaak van een grondige energetische renovatie. Daarnaast zal hij een plan van aanpak voorstellen, informatie geven over de opmaak van het renovatiemasterplan en de VME bijstaan bij de opmaak van een aanvraagdossier.

De coach doet ook dienst als als aanspreekpunt voor de eigenaars. Als het renovatiemasterplan wordt opgemaakt, helpt de coach de mede-eigenaars om het renovatiemasterplan en de conditiestaatmeting goed te begrijpen. De coach brengt ook de financieringsmogelijkheden in kaart door de premies en voordelige leningen die van toepassing zijn op te sommen.

Voor deze dienstverlening voorziet de Vlaamse overheid in een premie voor de renovatiecoach tot maximaal 7.500 euro (afhankelijk van het aantal eenheden), zodat deze dienstverlening in de meeste gevallen kosteloos aangeboden kan worden.

Premies voor renovatiewerken kunnen worden aangevraagd op www.mijnverbouwpremie.be voor deze werken:

• Werken aan het gebouw, bijvoorbeeld voor muur- of dakisolatie en glaswerken
• Opwaarderen van de verwarmingsinstallatie, zoals het plaatsen van een warmtepomp
• Opwaarderen van het sanitaire warm water, zoals het plaatsen van een warmtepompboiler of zonneboiler

Er zijn premies voor werken aan de individuele appartementen, maar ook voor de gemeenschappelijke delen. De hoogte van de premie voor de werken aan privédelen hangt af van het inkomen: hoe lager het inkomen, hoe hoger de premie. Maar er is geen inkomensplafond. Iedereen heeft dus recht op een premie.

Ook de VME heeft recht op een premie bij werken aan de gemeenschappelijke delen. Deze premie is dezelfde als de premie voor de ‘hoogste inkomenscategorie’. Voor dakisolatie bijvoorbeeld betekent dat een premie van 8 euro per vierkante meter met een maximum van 40% van de factuur.

Personen uit de laagste en middelste inkomenscategorieën kunnen ook nog aanspraak maken op de ‘aanvullende premie’ voor dezelfde werken. Dat premiebedrag wordt dan berekend in functie van het proportioneel aandeel van het appartement in het appartementsgebouw.

De eigenaar-bewoners uit de laagste en middelste inkomenscategorieën kunnen maximaal 60.000 euro lenen voor de renovatie van de privédelen. Deze lening kunnen ze aanvragen via het Energiehuis of online. Voor de eigenaar-verhuurder die verhuurt aan een sociaal verhuurkantoor, zijn er geen inkomensplafonds.

Ook de VME kan een lening aangaan. Deze bedraagt maximaal 60.000 euro, vermeerderd met 25.000 euro per appartement.

Sinds begin 2023 moeten kandidaat-kopers die een appartement kopen met een slecht EPC-label (label E of F), binnen de 5 jaar het appartement energetisch opwaarderen tot minstens label D.

Maar label D is slechts een tussenstap, de regels worden strenger. Wie bijvoorbeeld in 2028 een appartement met een slecht EPC-label koopt, moet binnen de 5 jaar minstens tot label C renoveren. De minimale EPC-labels worden zo geleidelijk verstrengd om tegen 2050 uit te komen op label A.

Ook voor huizen geldt een gelijkaardige verplichting.

Het EPC (EnergiePrestatieCertificaat) van de gemeenschappelijke delen van een appartementsgebouw geeft aan hoe energiezuinig de gemeenschappelijke delen zijn. Een EPC van de gemeenschappelijke delen is verplicht.

Appartementsgebouwen groter dan 15 eenheden moesten dat al tegen het einde van 2021 hebben, voor gebouwen tussen 5 en 14 eenheden was het einde van 2022 de deadline.

De kleinste appartementsgebouwen (tussen 2 en 4 eenheden) hebben nog tot het einde van dit jaar om te voldoen aan deze verplichting.