Flexibilisering, modernisering en vereenvoudiging zijn de sleutelwoorden van het nieuwe vennootschaps- en verenigingsrecht. Het nieuwe wetboek is een logische stap in de hervorming van het ondernemingslandschap. Zo trad vorig jaar het nieuwe insolventierecht in voege en verscheen ook al het vernieuwde Wetboek Economisch Recht. Maar wat verandert er concreet en hoe kunt u er uw voordeel mee doen? Wij zetten de belangrijkste nieuwigheden op een rijtje.

• Het nieuwe wetboek heeft betrekking op zowel de nieuwe vennootschapsvormen als op de verenigingen en de stichting. 
• Het wetboek maakt een duidelijk onderscheid tussen een vennootschap en een vereniging. Beiden mogen winstgevende activiteiten uitoefenen. Anders dan bij vennootschappen, mag een vereniging echter geen winst uitkeren.

• Het nieuwe wetboek maakt een einde aan het overtal aan vennootschapsvormen. In de toekomst zullen maar vier vennootschapsvormen meer bestaan: de maatschap, de BV, de CV en de NV.
  De maatschap is in principe een vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid. Wie een maatschap wenst op te richten mét rechtspersoonlijkheid, kan kiezen tussen een VOF en een CommV.
• Bestaande vennootschappen waarvan de rechtsvorm wordt afgeschaft (zoals de CVOA) moeten zich omvormen. Ze krijgen hiervoor tijd tot uiterlijk 1/1/2024.
• Ook de landbouwvennootschap zoals we ze vandaag kennen, wordt afgeschaft. Vennootschappen die de vorm hebben van een BV, CV, VOF of CommV zullen een erkenning kunnen vragen als landbouwonderneming.

Tot voor kort kon je een vennootschap niet alleen oprichten. De éénpersoons-BVBA was hierop de enige uitzondering. Voortaan kunnen een NV en een BV opgericht worden door één aandeelhouder. Ook een NV kan voortaan overigens door één bestuurder worden bestuurd.

De nationaliteit van een vennootschap, en dus het op haar toepasselijke vennootschapsrecht, wordt voortaan bepaald door de staat waar ze haar statutaire zetel heeft. Dat is een breuk met het verleden, waarin het recht van de staat waar haar werkelijke zetel was gelegen van toepassing was.

Let op: dit heeft enkel betrekking op het toepasselijke vennootschapsrecht, en heeft geen invloed op het fiscaal recht.

De bestuurdersaansprakelijkheid wordt voortaan afgetopt, en hangt af van de grootte van de onderneming (op basis van omzet en balanstotaal). De bedragen variëren tussen 125.000 en 12.000.000 EUR. Let wel dat de grens niet voor elke mogelijke aansprakelijkheid kan worden ingeroepen (bvb. belastingschulden).

In principe krijgt elk aandeel één stem, maar de statuten kunnen daarvan afwijken. In de BV (maar ook in de niet-beursgenoteerde NV) is meervoudig stemrecht toegelaten. Het vermogen en de zeggenschap binnen de vennootschap kunnen zo flexibeler worden verdeeld.

Overigens kunnen ook de vermogensrechten die aan aandelen worden verbonden, verschillen.

De BV wordt een vennootschap met een grote flexibiliteit en maximale statutaire vrijheid. Ze biedt naast een duidelijke standaard ook voldoende ruimte voor maatwerk voor de meeste kmo’s. De BV wordt daarmee ongetwijfeld de referentievennootschap voor de kmo.

Het begrip kapitaal (en kapitaalvereisten) verdwijnt

Vroeger moest een BVBA een minimumkapitaal hebben van 18.550 euro. Deze verplichting valt weg. Voortaan wordt er bij de oprichting gesproken van een toereikend aanvangsvermogen, dat kan bestaan uit eigen middelen (inbreng) en/of andere financieringsbronnen zoals achtergestelde leningen en/of een bankfinanciering. Een verscherpt financieel plan, bestaande uit 7 punten, onderbouwt het toereikend aanvangsvermogen en de leefbaarheid van de onderneming tijdens de startjaren.

Strengere uitkeringsregels

Onder meer voor de uitkering van dividenden en de toekenning van tantièmes voorziet het nieuwe wetboek in een dubbele test ter bescherming van de schuldeisers van de vennootschap.
Uitkeringen kunnen alleen gebeuren als hierdoor:

• het netto-actief van de vennootschap niet negatief wordt (netto-actieftest)
• de schulden van de vennootschap over minstens een periode van 12 maanden kunnen worden voldaan (liquiditeitstest)

Soepele overdracht

Het oude wetboek voorzag overdrachtsbeperkingen van aandelen die niet konden versoepeld worden, maar enkel verstrengd. De overdraagbaarheid van aandelen mag voortaan vrij geregeld worden.

De coöperatieve vennootschap (cv) is bedoeld voor ondernemingen waarvan de aandeelhouders samen een gemeenschappelijk doel willen bereiken. De aandeelhouders kunnen burgers, organisaties, freelancers, kmo’s of zelfstandigen zijn. De cv wordt ook gebruikt voor bedrijven waarvan de medewerkers mede-eigenaars worden van de vennootschap.

Bestaande CVBA’s die hieraan niet voldoen (vaak professionele vennootschappen/associaties van vrije beroepers) zullen niet de vorm van een CV kunnen aannemen. Meestal zal geopteerd moeten worden voor een omvorming naar een BV.

De nv blijft de kapitaalvennootschap voor grote ondernemingen. De wijzigingen binnen deze vennootschapsvorm zijn minder talrijk.

• Vanaf 1 mei 2019: het nieuwe Wetboek Vennootschappen & Verenigingen is van toepassing op vennootschappen opgericht vanaf 1 mei 2019. 
• Tot 31 december 2019: mogelijkheid tot een opt-in voor bestaande vennootschappen. De statuten kunnen vrijwillig aangepast worden aan de nieuwe regels. 
• Vanaf 1 januari 2020 tot 31 december 2023 worden alle bepalingen die van dwingend recht zijn sowieso van toepassing op de bestaande vennootschappen. Wie in die periode een statutenwijziging doet, moet zich meteen ook conformeren aan de nieuwe wetgeving.
• Vennootschappen waarvan de vorm wordt afgeschaft en de statuten niet zijn aangepast voor uiterlijk 1 januari 2024, worden van rechtswege omgezet.

Het nieuwe vennootschapsrecht zet heel wat ondernemers aan het denken. Kan ik mijn huidige rechtsvorm behouden of moet ik die aanpassen? Wat met mijn bestuurdersverantwoordelijkheid en persoonlijk risico? Wat is de invloed op de kredietwaardigheid van mijn onderneming? Het zijn maar enkele van de vele vragen die opborrelen bij ondernemers.

Ons advies: breek er uw hoofd niet over, maar schakel de hulp in van een expert. Laat u bijstaan door een accountant, notaris of financieel adviseur en blijf zelf gefocust op datgene waar u het best in bent: uw business!

Onze kmo-adviseurs helpen u graag om door de bomen het bos te zien met fiscaal en juridisch advies op maat van uw onderneming. Zo bent u zeker dat u maximaal voordeel haalt uit het nieuwe vennootschapsrecht.