Koffie, een wake-up call

“We zouden bijna vergeten dat koffie een landbouwproduct is, een zachte grondstof die sinds kort met een aantal uitdagingen wordt geconfronteerd. Toch genieten meer dan een miljard mensen wereldwijd dagelijks van een kopje koffie. Het is meer dan een energiedrankje, het is een wereldwijde culturele kracht. Daarom mag koffie ook beleggers niet onverschillig laten”, zegt Dea Shehu, Thematic Portfolio Manager bij KBC Asset Management.

De eerste kennismaking met koffie vond vermoedelijk plaats rond 700 na Christus in Ethiopië. Het werd immens populair vanwege zijn kwaliteiten van alertheid en waakzaamheid. Er wordt aangenomen dat het eerste koffiehuis in 1475 in Constantinopel (nu bekend als Istanboel, n.v.d.r.) werd geopend. Mensen bezochten het koffiehuis niet alleen om koffie te drinken, maar ook om naar muziek te luisteren, te roddelen en bij te praten. Min of meer dezelfde redenen waarom we vandaag koffiebars bezoeken. “Sommige dingen veranderen nooit", ondervindt Shehu. “Dat is een reden te meer om ook als belegger de ‘koffiesmaak’ te pakken te krijgen.”

In de tropen, over een afstand van ongeveer 5000 km, ligt de 'koffiegordel'. De grootste koffieproducenten zijn Brazilië, Vietnam en Colombia, waarbij Brazilië al meer dan 150 jaar de grootste producent is.

Koffie komt voornamelijk voor in 2 hoofdvariëteiten: arabica en robusta. Er zijn opmerkelijke verschillen tussen de twee. Robusta bonen hebben een hoger cafeïnegehalte en hebben een sterkere en meer bittere smaak.  rabica bonen bevatten daarentegen minder cafeïne, wat resulteert in een zachter, zoeter en aromatischer brouwsel. Bovendien hebben arabica bonen 60% meer lipiden en bijna twee keer zoveel suiker als Robusta bonen.

Vanuit een smaak oogpunt wordt arabica over het algemeen als superieur en gewilder beschouwd. Dit weerspiegelt zich ook in de prijs: arabica bonen zijn bijna twee keer zo duur als robusta bonen. Smaakvoorkeuren kunnen echter subjectief zijn. Europeanen geven bijvoorbeeld vaak de voorkeur aan robusta vanwege de krachtige en robuuste smaak.

“De prijzen voor arabica koffie zijn het afgelopen jaar met 80% gestegen naar 7,7 dollar per kilogram, waardoor het vorige record uit 1977 is overtroffen. Deze prijspiek wordt grotendeels toegeschreven aan het aanhoudend neerslagtekort in belangrijke koffieregio's zoals Brazilië en Vietnam. Experts voorspellen dat de opbrengst van de komende oogst hierdoor met minstens 5% zal verminderen. Als deze voorspelling uitkomt, zal dit het vijfde opeenvolgende jaar met een oogsttekort zijn en zullen de koffieprijzen naar verwachting verder stijgen”, waarschuwt Shehu. “Dat zal gevolgen hebben voor zowel de detail- als de groothandel. Grote koffiebedrijven moeten hun prijzen misschien met 20 à 30% verhogen om hun winstmarges te behouden. Een uitdaging, wetende dat ze uiteraard niet uit de markt geprijsd willen worden. Kleinschalige spelers en grote overheidsbedrijven lopen het grootste risico, waardoor middelgrote ondernemingen van deze verschuivende marktdynamiek kunnen profiteren.”

Ondanks de uitdagingen blijft de wereldwijde vraag naar koffie stijgen. China, van oudsher een theedrinkende samenleving, heeft een aanzienlijke stijging van de koffieconsumptie gezien, gedreven door de groeiende interesse van Generatie Z en de openheid voor westerse trends. Deze verschuiving begon met de komst van Starbucks in de jaren 90 en versnelde met de lancering van inheemse merken zoals Luckin Coffee. Vandaag heeft Shanghai de meeste koffiezaken ter wereld, zo'n 10.000 in totaal.

“De koffiecultuur maakt nu deel uit van China en dat blijft zo”, aldus Shehu. “Deze trend breidt zich uit naar Azië-Pacific, waar de smaak voor koffie duidelijk toeneemt. Vanwege het tropische klimaat in deze regio's geven ze de voorkeur aan ijskoffie en hebben ze hun eigen smaakprofielen op maat gemaakt, waarin vaak tropische smaken zijn verwerkt. Het is niet ongewoon om een Americano te vinden met kokoswater in plaats van gewoon water. En het is heerlijk!” 

Een wereld zonder koffie is onwaarschijnlijk, maar een wereld zonder een overvloed aan koffie zou wel eens een nieuwe realiteit kunnen zijn nu de koffiesector voor een aantal uitdagingen staat. Het komende jaar wordt waarschijnlijk een uitdagend jaar door de hoge grondstofkosten. 

“Hoewel er zich op korte termijn onzekerheden en enkele structurele veranderingen ontwikkelen, zijn we optimistisch over koffie op langere termijn”, zegt Shehu. “Salted Caramel Hazelnut Machiatto en Unicorn Frapuccino zijn blijvertjes. Gen Z houdt van koffie met een eigen draai en ziet het niet als een ochtendtraditie, maar meer als een verfrissende traktatie. De recente generaties zien koffie als een ervaring. In de afgelopen 10 jaar is de prijs van een gemiddelde koffie in Starbucks verdubbeld. Dit komt vooral door de toegevoegde smaken en variaties. Aangezien de vraag er is, volgen we de evolutie van de koffieprijzen, de toeleveringsketen en andere gerelateerde grondstoffen op de voet, zodat we met vertrouwen kunnen investeren”, sluit Shehu af.