Medische aansprakelijkheid: een begrip dat vele ladingen dekt.
Er bestaan drie vormen van aansprakelijkheid voor artsen: burgerrechtelijke, strafrechtelijke en tuchtrechtelijke aansprakelijkheid.
Twee vormen van burgerlijke aansprakelijkheid
- Contractuele aansprakelijkheid – Bijvoorbeeld: een patiënt vraagt een arts zijn gebroken been te spalken. Als hij dat niet goed doet, zal hij contractueel aansprakelijk zijn.
- Extra- of buitencontractuele aansprakelijkheid – Bijvoorbeeld: een slachtoffer van een verkeersongeval wordt buiten bewustzijn binnengebracht op de dienst spoedgevallen. Hij heeft dan uiteraard niet meer de kans om een overeenkomst te sluiten met de aanwezige arts. Als er dan iets misloopt, zal hij de arts moeten aanspreken op basis van zijn buitencontractuele aansprakelijkheid.
Je kunt enkel aansprakelijk worden gesteld onder drie voorwaarden
- Er moet een fout zijn begaan. Opgelet! Een behandeling die niet tot genezing leidt, is niet noodzakelijk foutief. De patiënt zal moeten aantonen dat de arts zich gedragen heeft op een manier die afwijkt van wat een ander, normaal, zorgvuldig arts zou hebben gedaan in dezelfde omstandigheden. Deze bewijsvoering kan zeer moeilijk zijn voor de patiënt en is bovendien voor sommige behandelingen helemaal niet gepast.
- Er moet schade zijn. Alleen de schade die het gevolg is van de ingeroepen fout kan in deze context in rekening worden gebracht. Het kan zowel om lichamelijke als om morele schade gaan.
- De schade moet het gevolg zijn van de fout. Dat laatste noemen we 'oorzakelijk verband'. In de medische sector bestaat daarover enige discussie. Het is vaak heel delicaat om af te wegen of de patiënt meer kans op genezing zou hebben gehad zonder de fout van de arts. Een voorbeeld: een aantal jaren na een bestralingsbehandeling krijgt een patiënt een ongeneeslijke ziekte. Is die ziekte het gevolg van een overdosis bestraling of zou de patiënt ze anders ook gekregen hebben?
Er is sprake van strafrechtelijke aansprakelijkheid bij handelingen door een arts die strafbaar zijn volgens het strafrecht. Voor dergelijke handelingen gelden boetes en/of gevangenisstraffen. Bijvoorbeeld: onopzettelijke slagen en verwondingen.
De Orde der geneesheren ziet erop toe dat de artsen bij de toepassing van de geneeskunde de voorgeschreven deontologische regels respecteren. Als die regels niet gerespecteerd worden door de arts, geldt de tuchtrechtelijke aansprakelijkheid.
En tot slot... Waarop moet je letten bij het afsluiten van een aansprakelijkheidsverzekering?
Hoe goed een verzekering medische aansprakelijkheid is, hangt af van de waarborgen die ze biedt. Er zijn een aantal punten waarop je moet letten bij het afsluiten van een goede verzekering voor de medische aansprakelijkheid.
- In elke goede aansprakelijkheidsverzekering voor medici is zowel de contractuele als de extracontractuele aansprakelijkheid verzekerd. Nochtans is dat niet bij alle verzekeraars altijd het geval. Bovendien gebruiken sommige verzekeraars letterlijk de hier besproken begrippen, anderen spreken van burgerrechtelijke aansprakelijkheid in het algemeen.
- Wat strafrechtelijke en tuchtrechtelijke verdediging betreft, moet er een beroep worden gedaan op de rechtsbijstandswaarborg. Ook daarvoor zijn er uiteenlopende waarborgen op de markt.
- Verzekeraars zijn er niet zo happig op om bepaalde resultaatsverbintenissen te dekken. Een verzekerde medicus kan bijvoorbeeld onrealistische resultaten beloven aan de patiënt. Sommige polissen gaan zelfs zover dat ze elke resultaatsverbintenis uitsluiten. Ze weigeren dus op te treden als het beloofde resultaat niet wordt bereikt en de patiënt daardoor schade lijdt.
- Een goede BA-verzekering dekt niet alleen de persoonlijke aansprakelijkheid van de arts zelf, maar ook zijn medische aansprakelijkheid voor de fouten van zijn medewerkers en/of helpers (toevallig of niet, bezoldigd of niet). Een arts kan daar immers ook voor aangesproken worden.
